เที่ยว.๕ ศาลเจ้ากวนอู คลองสาน

ศาลเจ้ากวนอู ตลาดสมเด็จฯ คลองสาน

ศาลเจ้ากวนอู  ตลาดสมเด็จฯ คลองสาน ธนบุรี

     เทพเจ้าจีนที่มีประวัติความเป็นมามีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์จีนนั้น ต้องนับว่าเจ้าพ่อกวนอูเป็นเทพเจ้าจีนที่มีคนรู้จักมากเป็นอันดับต้นๆ ทั้งยังได้รับการยกย่องว่าเป็นเทพเจ้าแห่งความซื่อสัตย์ นอกจากนี้ยังนับถือกันว่าเจ้าพ่อกวนอูมีอิทธิฤทธิ์ทางด้านความเจริญก้าวหน้าทางราชการ เจริญสติปัญญากล้าหาญร่ำรวย

     กวนอู มีตัวตนจริงในประวัติศาสตร์ยุคสามก๊ก เป็นชาวอำเภอไก่เหลียง มีชื่อรองว่า หุนเตี๋ยง  เกิดเมื่อวันที่ 24 เดือน 6 จีน ศักราชเอี่ยงฮี ปี พ.ศ. 704 ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั้นฮวนเต้ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 12 เดือนที่ 7 จีนศักราชเคี่ยงเซ้ง ปี พ.ศ. 762 ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั่นเหี้ยนเต้

     ในวรรณกรรมสามก๊กบรรยายลักษณะของกวนอูว่า กวนอูมีรูปร่างสูงใหญ่กำยำ สูงถึง 9 ฟุตจีนหรือประมาณ 6 ศอก ใบหน้าแดงเหมือนผลพุทราสุก ดวงตายาวรี คิ้วดั่งหนอนไหม หนวดเครางามถึงอก(มีชื่ออีกชื่อว่าเจ้าเครางาม) มีง้าวรูปจันทร์เสี้ยว ยาว 11 ศอก หนัก 82 ชั่ง เป็นอาวุธประจำกายเรียกว่า ง้าวมังกรเขียว กวนอูมีความเชี่ยวชาญวิชาบู๊และพิชัยสงคราม มีความกตัญญู มีคุณธรรมและซื่อสัตย์

     กวนอูได้พบกับเล่าปี่และเตียวหุย จากนั้นจึงสาบานตนเป็นพี่น้องกันในสวนท้อ แล้วเริ่มต้นปราบโจรโพกผ้าเหลืองจนมีชื่อเสียง ต่อมาได้เป็นเจ้าเมืองเกงจิ๋ว ได้ร่วมกันกับเล่าปี่เตียวหุยสถาปนาจ๊กก๊ก

กวนอูได้รับความนับถือให้เป็นเทพ แต่เดิมเรามักจะเรียกกันว่าเจ้าพ่อกวนอู มีการสร้างศาลเจ้าพ่อกวนอูกันแพร่หลาย การเรียกเจ้าพ่อกวนอูว่าเทพกวนอูหรือเทพเจ้ากวนอูนี้ เพิ่งเรียกกันมาเมื่อไม่กี่สิบปีมานี่เอง สาเหตุคงมาจากการที่ภาพยนตร์จีนแพร่หลายมากๆ มีการใช้คำเรียกที่สวยๆไพเราะๆ จากคำว่าเจ้าพ่อเจ้าแม่ที่เคยเรียกเทพเจ้าจีนมาแต่เก่าก่อน ตอนหลังจึงกลายเป็นเทพนั่นเทพนี่เช่น เทพกวนอู เทพกวนอิม เทพเห้งเจีย   

 ศาลเจ้ากวนอู อ.คลองสาน ธนบุรี

     ริมแม่น้ำเจ้าพระยาฝั่งธนบุรีใกล้สะพานพระปกเกล้าและสะพานพุทธฯมีศาลเจ้าเก่าแก่แห่งหนึ่ง ศาลเจ้าแห่งนี้คือศาลเจ้ากวนอูที่มีประวัติมายาวนานมาก เป็นศาลเจ้ากวนอูที่ชาวจีนยุคกรุงศรีอยุธยาตอนปลายสร้างขึ้น มีหลักฐานว่ารูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูองค์แรกที่นำมานั้น ได้นำมาในพ.ศ. 2279 ต่อมาในพ.ศ.2345 มีผู้อัญเชิญรูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูมาเพิ่มขึ้นอีกองค์หนึ่ง และในปีพ.ศ.2365 ได้อัญเชิญรูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูมาอีกองค์ รวมเป็นรูปเจ้าพ่อกวนอู 3 องค์ประดิษฐานภายในเก๋งของศาลเจ้าพ่อกวนอูริมแม่น้ำเจ้าพระยา

ภาพ sihawatchara

      ประวัติศาลเจ้ากวนอูตลาดสมเด็จฯคลองสานทางศาลเจ้าให้รายละเอียดว่า

     “มีประวัติความเป็นมากว่า ๒๖๘ ปี ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาในชุมชนสมเด็จย่า ใกล้กับสวนสมเด็จย่า หลังวัดอนงคารามย่านคลองสาน ฝั่งธนบุรี ตามตำนานเล่าสืบต่อกันมาว่า ในเก๋งศาลเจ้ากวนอู มีเจ้าพ่อกวนอูอยู่ด้วยกันสามองค์ องค์เล็กสุดเป็นองค์แรกที่เข้ามาประเทศไทยราวปีพ.ศ.๒๒๗๙ ตรงกับสมัยพระเจ้าเฉินหลงฮ่องเต้ จักรพรรดิราชวงศ์ชิง โดยชาวจีนฮกเกี้ยนได้อัญเชิญมาจากมณฑลฮกเกี้ยนโดยทางเรือ มาประทับอยู่ในเก๋งซึ่งแต่เดิมเป็นเก๋งเล็กๆ ต่อมาในปีพ.ศ.๒๓๔๕ ตรงกับสมัยพระเจ้าเจียชิงฮ่องเต้ จักรพรรดิราชวงศ์ชิง ได้มีผู้อัญเชิญเจ้าพ่อกวนอูองค์กลางมาเพิ่มอีกองค์หนึ่ง พร้อมติดชื่อป้ายเก๋งว่า กวง ตี่ กู เมียว และต่อมาในปีพ.ศ.๒๓๖๕ ตรงกับสมัยพระเจ้าเต๋ากวงฮ่องเต้ จักรพรรดิราชวงศ์ชิง มีเจ้าสัวชื่อนายคงเส็ง ได้บูรณะเก๋งแห่งนี้ให้ใหญ่ขึ้น และได้อัญเชิญเจ้าพ่อกวนอูองค์ที่สามมาประทับร่วมกันในเก๋งรวมเป็นสามองค์ พร้อมสร้างระฆังไว้ใบหนึ่ง

     ต่อมาในปีพ.ศ.๒๔๔๔ คณะกรรมการและศิษย์ได้ร่วมกันสร้างเก๋งศาลเจ้าหลังใหม่ขึ้น เนื่องจากเก๋งหลังเดิมชำรุด เมื่อสร้างเสร็จได้ตั้งชื่อเก๋งหลังใหม่นี้ว่า กวงตี่ บู่ เซิ่ง เมียว”

ป้ายบอกประวัติศาลเจ้ากวนอู

      ศาลเจ้าพ่อกวนอูที่นี่ขึ้นชื่อว่ามีความศักดิ์สิทธิ์มาก มีประชาชนมากราบไหว้บูชากันเสมอ โดยเฉพาะช่วงเทศกาลต่างๆของทางจีนด้วยแล้ว จะมีคนมามากเป็นพิเศษ งานประจำปีศาลเจ้าพ่อกวนอูที่นี่มีปีละสามครั้ง จะมีการแห่เจ้าพ่อกวนอูกันเป็นที่เอิกเกริก

     มีเรื่องเล่าขานถึงอภินิหารของเจ้าพ่อกวนอูศาลเจ้านี้หลายเรื่อง ที่ยังจำกันได้ติดตาตรึงใจชาวบ้านแถวศาลเจ้าคือ ถ้วยชามกาน้ำชาที่ตั้งอยู่บนโต๊ะของศาลเจ้า เกิดสั่นขึ้นมาเองอย่างเห็นได้ชัด และเป็นเช่นนี้ติดต่อกันมาหลายปี บางทีวันที่เชิญเจ้าพ่อกวนอูมาประทับนั้น อยู่ๆไม้ด้านหน้าที่ทำข้างฝาทั้งซ้ายขวาของศาลเจ้า เกิดการสั่นกระดอนตั้งแต่ด้านหน้าเข้ามาเป็นลูกระนาดถึงศาลเจ้ากันเลย เรื่องนี้ยังมีผู้เห็นเหตุการณ์ยืนยันได้หลายคน เป็นคนที่มีอายุสี่สิบขึ้นไปเป็นอย่างน้อย เรื่องนี้หนังสือพิมพ์จีนฉบับบหนึ่งถึงกับเดินทางมาพิสูจน์ ก็เห็นประจักษ์กันต่อหน้าต่อตา

ไม้ท่อนๆที่เป็นรั๊วศาลนี่แหละที่สั่นอย่างแรงเห็นกันทั่ว

     จำได้ว่าในวันแห่เจ้าพ่อกวนอูปีหนึ่ง เจ้าพ่อกวนอูประทับทรงให้หวย มีการแห่รูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูไปตามถนน ปีนั้นคนวงเวียนเล็กตลาดสมเด็จฯตลาดท่าดินแดง ต่างถูกหวยกันทั้งนั้น

     การเดินทางไปศาลเจ้ากวนอูตลาดสมเด็จฯไปง่ายๆได้สองทาง ทางแรกมาจากสะพานพระปกเกล้าเลี้ยวซ้ายเข้าถ.สมเด็จเจ้าพระยา เข้าไปนิดเดียวไม่กี่เมตรจะเจอสามแยกมารยาทดีให้เลี้ยวซ้าย ตรงนี้เรียกว่าถ.พญาไม้ที่ตรงไปลอดใต้สะพานพระปกเกล้าและสะพานพุทธฯ แถวๆนี้เป็นสนามพระตลาดพญาไม้ ให้มองไปทางขวานับไปซอยที่ 1 หรือ 2 ก็ได้ เจอแล้วเลี้ยวเข้าไปได้เลยให้ไปจนสุดทางเป็นสามแยกเล็กๆแล้วเลี้ยวซ้าย ทางจะเหลือเล็กสักหน่อย ซอยนี้คือซอยวัดอนงคารามหรือซอยสมเด็จเจ้าพระยา 3 แต่คนทั่วไปจะคุ้นกับชื่อว่าซอยสวนสมเด็จย่า

      เข้าไปในนิดเดียวจะเห็นสวนสมเด็จย่าอยู่ซ้ายมือ ซึ่งบริเวณใกล้เคียงนี้เองที่เรียกแบบชาวบ้านว่าเป็นบ้านเกิดของสมเด็จย่า จึงมีการสร้างสวนสมเด็จย่าโดยจำลองเคหะสถานครั้งที่สมเด็จย่ายังเป็นสามัญชน สามารถแวะเข้าไปชมได้ ภูมิทัศน์สวยงามมาก มีประวัติความเป็นมาบอกไว้พร้อม ศาลเจ้ากวนอูอยู่หลังสวนสมเด็จย่านี่เอง

   เลยสวนสมเด็จย่าไปตามถนนจนสุดทางจะเป็นด้านหลังสวนสมเด็จย่าพอดี จะมองเห็นด้านหลังของศาลเจ้ากวนอู

ด้านหลังสวนสมเด็จย่า

ทางเข้าศาลเจ้ากวนอู เป็นด้านหลังศาลเจ้า

       ถ้ามาจากทางถ.สมเด็จเจ้าพระยาให้สังเกตวัดอนงคาราม วัดนี้จะมีพื้นที่ทั้งสองฝั่งถนน ริมถนนด้านหนึ่งมีคลองสมเด็จเจ้าพระยาขนานไปกับถนน  ทางเข้าศาลเจ้ากวนอูอยู่ถนนฝั่งที่ไม่มีคลอง อยู่ในซอยสมเด็จเจ้าพระยา 3 ซึ่งอยู่ติดวัดอนงคาราม หน้าซอยมีป้ายบอกว่าเป็นทางเข้าสวนสมเด็จย่า ให้ตรงไปสุดซอยจะถึงศาลเจ้ากวนอู

     เมื่อเข้ามาหน้าศาลเจ้าแล้วจะเห็นว่าพื้นที่ของศาลเจ้าติดแม่น้ำเจ้าพระยา ศาลเจ้ากวนอูดูเก่าแก่ชวนให้ได้อารมณ์ขลังยิ่ง ด้านหน้าศาลเจ้ามีเก๋งจีนสร้างติดริมแม่น้ำ ซึ่งบริเวณนี้เดิมเคยเป็นโรงงิ้วเก่า สิ่งที่สะดุดตามากอย่างหนึ่งก็คือ ที่ด้านขวาของศาลเจ้ามีตึกเก๋งจีนเก่าแก่ของจริง เห็นแล้วได้อารมณ์หนังกำลังภายในมาก

ตึกเก๋งจีนเคยเป็นโรงน้ำปลาเก่าแก่

     ด้านหน้าศาลมีกระถางธูปใบใหญ่ มีเสามังกร มีศาลเจ้าที่ และมีที่เผากระดาษเงินกระดาษทองทำเป็นเจดียทรงจีนยอดน้ำเต้า

     ก่อนเข้าไปภายในศาลมีสิงโตหน้าศาลเจ้าสองตัว มีป้ายภาษาไทยว่าศาลเจ้ากวนอูอำเภอคลองสาน จังหวัดธนบุรี ซึ่งสมัยนี้จะไม่ค่อยได้เห็นป้ายที่บอกว่าเป็นจังหวัดธนบุรีกันสักเท่าไรแล้ว ป้ายนี้ให้อารมณ์รำพึงย้อนยุคต่อผู้เขียนที่เป็นคนฝั่งธนบุรีมาก...จังหวัดธนบุรีไม่เห็นคำนี้มานานมากแล้ว

พอถ่ายรูปปุ๊บเจ๊แกดันเดินเข้ามาพอดี

ซ้ายมือของภาพคือผักบุ้ง เขาซื้อไปให้ม้าของเจ้าพ่อกวนอู

ป้ายศาลเจ้ากวนอูสุดคลาสสิก

   ภายในศาลเจ้าแสงค่อนข้างสลัวๆให้ความรู้สึกลึกลับไม่น้อย ตัวศาลทั้งหมดเป็นศิลปะแบบจีนเก่าแก่ทั้งนั้น ตามขื่อมีรูปลอยตัวของสิงโต ปู เทพเจ้า ประดับไว้ ด้านผนังมีรูปปั้นด้านหนึ่งเป็นเสือ ด้านบนเป็นรูปปั้นเรื่องนิทานจีนเรื่องอะไรจำไม่ได้แล้ว(เคยเรียนมาแท้ๆ) เป็นรูปคนตัดศีรษะตัวเองแล้วนกเฮาะคาบศีรษะบินอยู่ มีเซียนกำลังคุยกัน และมีกิเลนยืนอยู่หนึ่งตัว ส่วนผนังอีกด้านหนึ่งมีมังกรซึ่งทำไว้ตามศาสตร์ฮวงจุ้ยคู่กับเสือ ด้านบนเป็นรูปเรื่องไซอิ๋วตอนผจญปีศาจแมงมุม

     รูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูอยู่ด้านในสุด มีรูปจำลองเจ้าพ่อกวนอูที่สร้างภายหลังตั้งไว้ทั้งด้านหน้าด้านข้างอีกหลายองค์ ทั้งมีง้าวมังกรเขียวอีกหลายเล่ม

     เมื่อสำรวมจิตสักการะเจ้าพ่อกวนอูแล้ว ให้ไปปักธูปที่กระธางธูปใบใหญ่ที่หน้าศาลเจ้า เผากระดาษเงินกระดาษทองที่เจดีย์

     ถ้ามองขึ้นไปบนหลังคาศาลเจ้า จะเห็นรูปจำลองท้าวจตุโลกบาลแบบจีนประดิษฐานอยู่ พร้อมมังกรคู่สวยงามมาก เป็นศิลปะแบบจีนทั้งหมด

สังเกตรูปท้าวจตุโลกบาลมุมนี้มีสององค์

เฝ้าศาลเจ้ามานานแล้ว

สิงโตเล่นกับลูก

     ที่เก๋งจีนด้านริมแม่น้ำเจ้าพระยา ด้านล่างประดิษฐานรูปจำลองเจ้าแม่กวนอิม เก๋งริมแม่น้ำนี้เริ่มสร้างในปี 2537 สร้างเสร็จเรียบร้อยในปี 2542 บริเวณนี้พอถึงเทศกาลของศาลเจ้าจะใช้เป็นที่แสดงงิ้ว ชั้นสองประดิษฐานรูปจำลองเง็กเซียนฮ่องเต้ เทพเจ้าแห่งโชคลาภ(ไฉ่ซิ่งเอี้ย) พระอรหันต์จี้กง พระศรีอริยเมตไตยโพธิสัตว์(หมี่เล็กผ่อสัก) ส่วนชั้นบนสุดประดิษฐานพระพุทธเจ้าแบบมหายานสามองค์คือ พระศากยมุนีพุทธเจ้า(เส็กเกียหม่อหนี่ฮุก) พระอมิตาภพุทธเจ้า(ออนีถ่อฮุก) และพระไภสัชยคุรุไวยฑูรยประภาพุทธเจ้า(เอี๊ยะซือฮุก)

เก๋งจีนริมแม่น้ำเจ้าพระยามองจากศาลเจ้าออกไป

มองจากด้านแม่น้ำเจ้าพระยา

มองจากโป๊ะริมแม่น้ำเห็นทางเข้าสวนสมเด็จย่าฝั่งที่เข้าทางริมแม่น้ำซึ่งไม่ได้ใช้

เห็นคอนโดหรู

เห็นสวนสาธารณะเชิงสะพานพระปกเกล้าฝั่งพระนคร

สะพานพระปกเกล้า มีสะพานพุทธฯอยู่ถัดไป 

เสียดายทางขึ้นไปชั้นบนปิด

ม้าของเจ้าพ่อกวนอูที่คนเอาผักบุ้งมาให้

เหมือนฉากในหนังกำลังภายใน

          ศาลเจ้าพ่อกวนอูที่นี่ขอบอกว่าศักดิ์สิทธิ์จริงๆ ทั้งเก่าแก่ทั้งศักดิ์สิทธิ์ คนคลองสานและข้างเคียงนับถือต่อๆกันมานานมากๆ ทั้งไม่สนใจที่จะต้องตีฆ้องร้องบอกให้ศาลเจ้ากวนอูที่นี่ให้ดัง แต่พอมีงานศาลเจ้ากวนอูคราวใด คนทั้งหลายต้องทึ่งว่าที่นี่เขานับถือกันขนาดนี้เชียวหรือ

     เจ้าพ่อกวนอูนี้แน่ไม่แน่ก็ขนาดว่า วันหนึ่งครอบครัวเพื่อนผู้เขียนที่มีบ้านอยู่ข้างๆศาลเจ้ากวนอูตลาดสมเด็จฯ ได้แวะไปเที่ยวเมืองชลบุรีไปศาลเจ้าแห่งหนึ่ง พอดีมีการเชิญเจ้าพ่อกวนอูประทับทรง เจ้าพ่อกวนอูประทับทรงแล้วก็มองมาที่พวกเพื่อนของผู้เขียน แล้วร่างทรงเจ้าพ่อกวนอูก็พูดว่า อ้อพวกเอ็งที่ชอบไปขโมยกินน้ำชาที่ศาลเจ้าของข้านี่เอง คือพวกพี่เพื่อนและเพื่อนชอบเข้าไปนั่งเล่นในศาลเจ้าพ่อกวนอูตลาดสมเด็จฯ พอหิวน้ำก็ชอบไปเอาน้ำชาที่เขาถวายเจ้าพ่อกวนอูมาดื่ม เรียกว่าขโมยกินน้ำชามาตั้งแต่เด็กๆ เจ้าพ่อกวนอูท่านทักออกมาตรงๆ แล้วอย่างนี้ว่าเจ้าพ่อกวนอูท่านแน่มั๊ยล่ะ

     แวะไปเที่ยวศาลเจ้าพ่อกวนอูตลาดสมเด็จฯ แล้วอย่าลืมขอฮู้ของเจ้าพ่อกวนอูมาด้วยก็แล้วกัน

ฮู้เจ้าพ่อกวนอู