สุขภาพดีไม่มีขาย..จึง..ต้องทำเอง.4

ยาไทยประจำบ้าน
ยาหอมเทพจิตร
ยามหานิลแท่งทอง

     สมัยโบราณตามบ้านเรือนของชาวไทยเรามักจะต้องมีของใช้ประจำบ้าน อาจเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ ของจุกๆจิกๆ ของเบ็ดเตล็ดเล็กๆน้อยๆ ที่อาจจะต้องใช้บ้าง สมัยก่อนจะมีเตรียมพร้อมไว้เสมอ สิ่งสำคัญอีกอย่างที่ต้องมีเอาไว้ใช้ยามฉุกเฉินก็คือยา ซึ่งภาษาปัจจุบันเรียกว่ายาสามัญประจำบ้านนั่นเอง

     ยาสามัญประจำบ้านในยุคปัจจุบันก็เป็นพวก ยาแดง ทิงเจอร์ ยาแก้ท้องเสีย แอลกอฮอล์ล้างแผล พลาสเตอร์ปิดแผล สำลี ยาแก้ปวดพวกพาราเซ็ตตามอลฯลฯ ซึ่งเราต้องมีไว้ประจำบ้านกันอยู่แล้ว

     แต่สมัยก่อนนั้น ยาแบบที่เรียกกันในปัจจุบันว่ายาสามัญประจำบ้าน ก็ต้องเป็นยาสามัญประจำบ้านแบบสมัยก่อน ในปัจจุบันกลายเป็นยาที่แทบจะลืมเลือนกันไปเรื่อยๆ ทั้งๆที่ยาโบราณดังกล่าวนี้ช่วยคนยามคับขันมาได้เหลือคนานับ ยาดังกล่าวก็คือยาจำพวกยาหอมไทยๆชนิดต่างๆนั่นเอง

     คำว่ายาหอมมิได้หมายความถึงยาขนานในขนานหนึ่ง ยาหอมมีอยู่มากมายหลายตำรับ สรรพคุณของยาหอมก็มีแตกต่างกันไป แล้วก็เป็นที่หน้าแปลกใจอยู่ไม่น้อย ที่ยาหอมก็ยังคงมีคนใช้กันมาโดยตลอด ถึงแม้จะน้อยลงไปบ้างแล้ว แต่สรรพคุณของยาหอมยังมีดีอย่างเหลือเชื่อ คนสมัยใหม่ที่บังเอิญต้องใช้ยาหอมมาแล้ว ไปๆมาๆก็ต้องหาซื้อยาหอมเก็บเอาไว้ใช้ในยามฉุกเฉิน เพราะต้องทึ่งกับสรรพคุณของยาหอมที่ดูแล้วเชยๆ แต่มีสรรพคุณทีเด็ดนัก

โกร่งบดยา

ยาหอมเทพจิตรของโรงพยาบาลอภัยภูเบศร์

      ปัจจุบันทางการได้อนุญาตให้ทำยาหอมตามตำรับที่ตรวจสอบแล้ว คือให้ทำได้เพราะยาไม่มีอันตราย แต่ท่านผู้ที่จะทำขายก็ควรมีใบอนุญาตตามกฏหมาย ถ้าทำไว้ใช้เองก็หยวนๆกันไป รายละเอียดเรื่องนี้มีประกาศของกระทรวงสาธารณสุขประกาศไว้แล้ว จะเรียกเป็นยาสมุนไพรในบัญชียาหลักแห่งชาติ

     ยาไทยมีทั้งสูตรยาและสมุนไพรเดี่ยวที่อนุญาต

     ยาจำพวกสูตรยาก็คือ ยาที่เกิดจากการคัดสมุนไพรหลายๆตัวมารวมกัน เช่น ยาหอม

     สมุนไพรเดี่ยวก็คือ การใช้สมุนไพรอย่างใดอย่างหนึ่งล้วนๆ เช่น ว่านหางจระเข้ ไพล 

     ยาหอมที่สมัยก่อนมักมีไว้ประจำบ้านมีหลายสูตร แต่ที่นิยมเตรียมไว้จะเป็นพวกยาแก้ลมวิงเวียน กับยาแก้ไข้ต่างๆ ยาหอมแก้ลมวิงเวียนที่นิยมกันมากๆชนิดหนึ่งจะชื่อว่า ยาหอมเทพจิตร เป็นยาหอมที่มีสรรพคุณดีมาก แก้เป็นลมวิงเวียนดีนัก

ยาหอมเทพจิต ตัวยามีดังนี้

ลูกจันทน์   ดอกจันทน์  ลูกกระวาน กานพลู จันทน์แดง จันทน์ขาวกฤษณา กระลำพัก ขอนดอก ชะลูด  อบเชย เปราะหอม แฝกหอมหนักสิ่งละ 2 ส่วน

 ผิวมะกรูด  ผิวมะงั่ว  ผิวมะนาว  ผิวส้มตะรังกะนูผิวส้มจีน   ผิวส้มโอ  ผิวส้มเขียวหวาน หนักสิ่งละ 4 ส่วน  ผิวส้มซ่า

หนัก 28 ส่วน 

ดอกพิกุล   ดอกบุนนาค  ดอกสารภี   เกสรบัวหลวงดอกบัวขม  ดอกบัวเผื่อน  หนักสิ่งละ 4 ส่วน   การบูร  หนัก 1 ส่วน

โกฐสอ  โกฐเขมา  โกฐหัวบัว  โกฐเชียง  โกฐจุฬาลัมพา  โกศกระดูก  โกศก้านพร้าว  โกฐพุงปลา โกฐชฎามังสี  หนักสิ่งละ 4 ส่วน

เทียนดำ  เทียนแดง เทียนขาว เทียนข้าวเปลือก เทียนตาตั๊กแตน  เทียนเยาวพาณี  เทียนสัตตบุษย์   เทียนเกล็ดหอย  เทียนตากบ หนักสิ่งละ 4 ส่วน

พิมเสนหนัก 4 ส่วน    ดอกมะลิ หนัก 184 ส่วน

วิธีทำ  บดเป็นผง ผสมน้ำดอกไม้เทศ ทำเป็นเม็ด หนักเม็ดละ 0.2 กรัม

 สรรพคุณ    แก้ลม บำรุงหัวใจ

 ขนาดรับประทาน   รับประทาน ครั้งละ 5-7 เม็ด

โกร่งบดยาแบบครก

     ยาหอมเทพจิตรนับเป็นยาไทยแผนโบราณแบบสามัญประจำบ้านได้ คนที่เป็นลมวิงเวียนศีรษะ เมื่อได้รับประทานยาหอมเทพจิตรแล้วจะมีอาการดีขึ้นได้ 

      ถ้าอยากทดลองทำยาหอมเทพจิตรก็ง่ายนิดเดียว แค่เราจดสูตรยาแล้วนำไปให้ร้านขายยาไทยทำให้ก็ได้แล้ว ไม่จำเป็นต้องมานั่งหลังขดหลังแข็งทำเอง แต่ความจริงยาหอมเทพจิตรนี้ มีร้านขายยาแผนโบราณทำออกมาจำหน่ายกันอยู่แล้ว มีทั้งแบบบรรจุซอง แบบเม็ด แบบยาผงสำหรับละลายน้ำ

     ยาอีกอย่างที่มักมีติดบ้านก็คือยาแก้ไข้แก้อีสุกอีใส ยาที่นิยมใช้คือ ยามหานิลแท่งทอง

ตัวยา  เนื้อในเม็ดสะบ้ามอญสุม   หวายตะค้าสุม   เม็ดมะกอกสุม  ลูกมะคำดีควายสุม  ถ่านไม้สัก   จันทน์แดง  จันทน์เทศ ใบพิมเสน  ใบหญ้านาง  หมึกหอม หนักสิ่งละ 1 ส่วน  เบี้ยจั่นคั่วให้เหลือง 3 เบี้ย

วิธีทำ   บดเป็นผง ทำเป็นเม็ด ปิดทองคำเปลว หนักเม็ดละ 0.5 กรัม

สรรพคุณ   แก้ไข้ แก้กระหายน้ำ แก้หัด อีสุก อีใส

ขนาดรับประทาน   รับประทาน วันละ 2 ครั้งผู้ใหญ่ ครั้งละ 3-4 เม็ด  เด็ก ครั้งละ 1-2 เม็ด

ยามหานิลแท่งทอง

     ปัจจุบันนี้สงสัยกันบ้างหรือไม่ว่า คนยุคนี้มักป่วยไข้แบบหยุมหยิม เด็กๆเกิดมาก็ต้องฉีดยากันเป็นช่วงๆ แต่สมัยก่อนจะฉีดยาฉีดวัคซีนกันที ก็หมายความว่าเกิดโรคระบาด แล้วจึงมีหน่วยงานรัฐไปฉีดยาให้ตามโรงเรียนต่างๆ 

     คนในยุคก่อนตอนเล็กๆต้องเจอกับการกวาดยา ซึ่งคนสมัยนี้ไม่รู้จักกันแล้ว ยุคก่อนเจอกวาดยา โดยเอานิ้วควักยาแล้วล้วงคอป้ายยา รสชาติขมปี๋เลย หรือเจอยาเขียวซึ่งจัดเป็นยาไทยประจำบ้านยอดนิยม พอเปลี่ยนฤดูกันที เด็กๆเป็นต้องโดนจับให้อาบน้ำสระหัวกันด้วยน้ำต้มตะไคร้ บางทีมีหัวหอมแดงด้วย แล้วปรากฏว่าเด็กๆไม่ยักเป็นหวัดหรือปวดหัวตัวร้อนกันเลย ไม่ต้องไปฉีดยาฉีดวัคซีนกันตั้งแต่ยังเด็กเหมือนเด็กสมัยนี้

     ยาไทยแผนโบราณขนานดีๆยังมีอีกมากนัก

ขอขอบคุณข้อมูลจากกรมแพทย์ทางเลือก และ เว็บไซต์ต่างๆ